Форум_Ўзбекистон - 

Ўзбекистон халқи ва мавжуд ҳукуматнинг демократик мухолифатга улкан ва долзарб эҳтиёжи ҳақида

Бугун на Ўзбекистон халқининг асосий кўпчилиги, нада Шавкат Мирзиёев бошлиқ ҳукумат вакиллари ва уларнинг жойлардаги амалдорлари халқ ва давлат учун демократик мухолифат нақадар зарур эканлигини, унинг мавжудлиги улкан ва долзарб аҳамиятга эга эканлигини тушуна олмаябдилар.

1989-1991 йилларда гуркираб ривожланган Ўзбекистон демократик мухолифати ўз ютуқларига ўша пайтда мамлакат Совет Иттифоқи таркибида бўлгани учун ва бутун Иттифоқ бўйлаб Ошкоралик ва Қайта қуриш сиёсати олиб борилаётгани шарофати эвазига эришган эди.
Ўша даврда мухолифат барча собиқ совет республикаларида бирдек ривожлана бошлаган эди. Улар ичида энг кучлилари Болтиқ бўйи давлатларида, улардан сўнг Россия, Гуржистон, Озарбайжон ва Ўзбекистонда ташкил топган эди.

Қолган республикаларда мухолифат ривожланиши нисбатан орқада эди. Буни жамиятда интеллигенция, яьни ўқимишли ва турли туман соҳаларда кучли муттахасисларнинг ана шу давлатларда аҳоли жон бошига ҳисоблаганда қай даражада кўпчиликни ташкил қилганлиги билан тушунтириш мумкин.

Ўша пайтларда Ўзбекистонда оғир ва енгил саноат юқори даражада ривожланаётган эди, бизда ишлаб чиқарилаётган Ил-76 учоқлари, тракторлар нафақат барча республикаларга балки чет элларга ҳам сотилар эди, олтин, уран, алюминий ишлаб чиқариш ҳам юксак савияда эди, турли туман қишлоқ хўжалик маҳсулотлари эса кўплаб давлатларга сотилар эди.

Бу соҳаларда ишлаган одамларнинг кўпчилиги ўқимишли одамлар эди. Айнан ана шу билимли одамлар сафидан уларнинг энг илғор ва фаоллари Ўзбекистон Бирлик Халқ Ҳаракатига, Эрк  ва Озод деҳқон партияларига, Тўмарис хотин қизлар ташкилотига, Эркин ёшлар уюшмасига, Тадбиркорларнинг илк мустақил касаба уюшмасига оқиб кела бошлаган эдилар.

Бундай улкан потенциал у пайтларда кўплаб қўшни республикаларда йўқ эди ва Ўзбекистон ўзининг бундай кучли ва фаол мухолифати билан том маьнода фахрланса арзийдиган давлат эди.

Афсуски бу потенциал ва қудратни айнан ўша йилларда Москва томонидан тайинланган ашаддий коммунист раҳбар Ислом Каримов тушунмади. Бугун унинг ўрнини эгаллаган Шавкат Мирзиёев ҳам ҳар қандай давлатда мустақил ва кучли мухолифат бўлиши нақадар улкан аҳамиятга эга эканлигини тушуниб етгани йўқ6 у ҳатто буни тушунишга уринмаяпти ҳам. Ҳокимиятга келганига 2 ойдан ошиқ вақт ўтган бўлса ҳам у "демократик мухолифат" сўзини бирор марта бўлсин ишлатгани йўқ! Ана шу нарсани ўзиёқ унинг умумий сийсий масалаларда нақадар нўноқ эканлигини кўрсатади.
Бундай мўҳим нарсани унинг бир ўзи тушунмаса гўрга эди. Аммо асосий муаммо шундаки, Ислом Каримовдан қолган мулозимлар армияси мухолифатни у айтганидек “қора кучлар” деб қарашга ўрганиб қолишган.

Бу ҳар қандай давлат ва унинг халқи учун улкан фожеадир қачонки у давлатнинг раҳбарлари халқнинг сиёсий томондан етук фарзандларини “қора кучлар” деб атасалар!

Бу ҳолатни оддийроқ қилиб тасвирлаш учун шундай мисол келтириш мумкин.
Фараз қилингки бир халқнинг улкан армияси бор. Ҳар қандай Армиянинг асосий вазифаси бу ўз халқи ва давлатини ҳар қандай ташқи кучлар тажовузидан ҳимоя қилишдир.

Энди фараз қилингки, ана шу Армия сафларида сараланган бир дивизия бор. Бу дивизия худди Спартанинг аскарларидек махсус қудратга эгадирлар ва улар жанг қилишнинг олий услубларини мукаммал ўрганганлар. Уларнинг Спарта аскарларидан фарқлари шундаки, улар нафақат жанг қилиш саньатини балки ҳарбий бўлинмаларни бошқариш саньатини ҳам мукаммал ўрганганлар.

Ана шундай мухолифатга эга бўлган давлат ва уларнинг халқлари бахтли халқлардир. Чунки уларнинг кучли мухолифат вакиллари бу бир резерв кучдир. Агар тўсатдан, масалан худди Польшада бундан бир неча йил олдин бўлгани каби(ўшанда Смоленск шаҳрига Сталин даврида минглаб қатл қилинган поляк офицерлари ва аскарларини мозорини зиёрат қилишга келаётган ҳукумат учоғи туманли аэропортга қўнишда ҳалокатга учраган ва барча ҳокимият вакиллари ҳалок бўлган эдилар) , бутун ҳокимият вакиллари фалокатга учрасалар, бундай ҳолда ҳокимиятни тезда ўз қўлига ола ва уни бошқара биладиган кучли инсонлар бўлиши керак.

Кучли мухолифатга заруратнинг энг мўҳим томони шундаки, давлатни бошқараётган ҳукумат турли масалаларда халқнинг кўнглини тўлдира олмаётган бўлса, у ҳолда халқнинг норозиликларини олдини олиш ва мамлакатни инқироздан олиб чиқиш учун янги ҳокимиятга сайловлар ўтказилиши талаб қилинади.

Янги ҳокимиятни сайлаш бу ҳар қандай давлатда бўлиши мумкин бўлган инқирозларни енгиб ўтишнинг энг оддий ва юз йиллар давомида синалган ягона усулидир.

Янги ҳокимият эса фақат ва фақат мухолифат вакиллари томонидан тузилиши мумкин, чунки мамлакатни инқирозга олиб келган мавжуд ҳокимият вакиллари сайловларда енгилиши табиий ҳолдир.

Халқ эса айнан эркин ва адолатли сайловлар орқалигина янги ҳокимиятни тузиш каби  ўзининг энг муқаддас вазифаларидан бири амалга ошира олади.


Эркин ва адолатли сайловларда қатнашиш ҳар бир давлатдаги барча вояга етган фуқароларнинг муқаддас вазифасидир.
Бунга сабаб шуки, фуқаролар айнан ана шу сайловлар орқали ўзлари таниган, билган ва ишонган билимли, ўқимишли, фаросатли инсонларни ҳкомиятнинг турли органларига сайлаш орқали  ўзларини ва фарзандларининг келажак  ҳаётларини бахтли, фаровон бўлишига эриша олишлари мумкин холос.

Бунга юзлаб мисоллар келтириш мумкин, масалан эркин ва адолатли сайловлар ўтказиш  ва шу сабаб ҳокимиятни тез тез алмаштириб туриш имконига эга бўлган Ғарбий Европа, Америка, Жанубий Осиёнинг айрим давлатларидаги халқларининг аксарияти (!) бугунги кунда фаровон ва бахтли яшаш имкониятларига эришганлар.  
 
Қиссадан хулоса шуки, ушбу кунда Ўзбекистон халқининг ва шу жумладан мавжуд ҳукуматнинг ҳам демократик мухолифатга улкан ва долзарб эҳтиёжи бордир.

Бундай эҳтиёжни кеч бўлсада англаб етиш, англаб етгач эса шунга қараб иш тутиш бугунги куннинг энг мўҳим ишларидан биридир.

Бу иш қанчалик орқага ташланаверса халқнинг бахтли ва фаровон ҳаёти ҳам шу қадар орқага ташланаверади демакдир.

Бу аччиқ ва оддий ҳақиқатни бугун барча, каттаю кичик тушуниб, англаб етиши керак.
Акс ҳолда вақтида қондирилмаган бу эҳтиёж борган сари оғир ижтимоий касалликларга олиб келиши ва халқнинг ҳаётини янада оғирлаштириши, у эса ўз навбатида халқни оғир ҳаётга қарши бош кўтаришга ва турли туман тўполонларни бошлаб юборишга мажбур қилиши мумкин.

Бу дунёда инсоният ўзининг минг йиллик тарихида бир нарсани чуқур тушуниб етди: Ҳар қандай даҳшатли фалокатни ҳам енгиш мумкин - қачонки сиз у фалокатни бошқариш саньатини эгаллаган бўлсангиз.

Бундай саньатни эгаллаш учун эса ҳар бир халқ ўз бошидан ўша даҳшатли фалокатни кечириши шарт эмас балки ўзга халқлар тарихи, улар бошидан ўтган фалокатларни ўрганиши, улар йўл қўйган хатоларни четлаб ўтиши ва ниҳоят улар эришган ютуқ ва муваффақиятларни доимий равишда ўрганиб бориши унга фаровон ва бахтли ҳаёт қуришда етарли билим бўлади.
Ҳамма гап ана шу билимга интилишда, уни чуқур ўрганиб кейин ҳаётга тадбиқ қилишда холос.

Бугун Ўзбекистон халқини оғир ва ташвишларга тўла қийинчиликлардан олиб чиқиш йўлларини биладиган ва мавжуд ҳукумат билан сиёсат майдонида рақобатлаша оладиган мухолифат сафлари фалокатли даражада камайиб кетмоқда.


Одамларда қачондир мамлакатда тўлиқ  адолат ўрнатилиши ва сиёсий, демократик мухолифатга эркин фаолият юритишга имкон берилишига ишонч борган сари сўниб бормоқда.

Бу эса ўз навбатида одамларнинг сиёсат қизиқишини сўндирмоқда.

Бундай вазиятда ягона ютуқ фақат ҳокимиятнинг олий мансабларида ўтирган бир ҳовуч амалдорларга тегишли бўлмоқда холос. Уларнинг иккинчи, учинчи, тўртинчи ва бешинчи поғоналардаги амалдорлари эса оддий халқ каби истаган пайтда ишдан ҳайдалишлари, милиса ёки Миллий хавфсизлик хизмати, ёки маҳаллий ҳокимларнинг таьқиб ва тайзиқларига дучор  бўлишлари хавфи остида яшашга мажбурдирлар.

Ана шунинг учун ҳам нафақат оддий халқ балки ҳокимиятнинг иккинчи, учинчи, тўртинчи ва бешинчи даражадаги вакиллари ҳам бугун дўппини ерга қўйиб мамлакатдаги умумий сиёсий ва ижтимоий вазиятга баҳо беришга ҳар замонда уриниб кўришлари керак, бўлаётган воқеаларга холисанилло баҳо беришни, нима учун кундалик ҳаётнинг кечиши яхшиланмаётгани ҳақида фикрлаб туришлари лозим.
Буюк Суқрот айтганидек, ҳар қандай ҳокимият учун энг катта хавф бу фикрлай оладиган фуқароларнинг кўплигидир.

Ҳазратқул Худойберди
2015.10.25 битилди. 2017 7 февралда қайта таҳрир қилиб6 тўлдирилди.
2016.01.22да қайта ишланиб, айрим қўшимчалар киритилди.