Форум_Ўзбекистон


Join the forum, it's quick and easy

Форум_Ўзбекистон

Search
 
 

Display results as :
 


Rechercher Advanced Search

Who is online?
In total there are 2 users online :: 0 Registered, 0 Hidden and 2 Guests

None

[ View the whole list ]


Most users ever online was 52 on Tue Mar 19, 2019 1:00 pm
RSS feeds


Yahoo! 
MSN 
AOL 
Netvibes 
Bloglines 


Мухолифат ва ҳукуматнинг уч тоифаси ва уларнинг сиёсий билимлари ҳақида.

Fri Aug 11, 2017 3:35 am by Admin

Мухолифат ва ҳукуматнинг уч тоифаси ва уларнинг сиёсий билимлари ҳақида.
(Сиёсатни тушунмаганлар ва ҳатто уни тушунишни ҳам истамаганлар овора бўлиб, ушбу мақолани ўқиб, бошларини қотириб ўтирмасинлар).

Мен сиёсат ҳақида, унинг ҳар бир инсон, жамият, давлат ва халқаро муносабатлар учун ўта мўҳим масала эканлиги ҳақида кўп мақолалар ёзганман.
Аммо ҳали хануз ўз ёзганларимдан кўнглим тўлгани йўқ.
Бунинг сабаби балким сиёсатнинг улкан бир океандек бепоён ва ўта чуқур эканлиги ва мен ёзган нарсалар ўша океандаги бир оролча ҳақида ёзилган ҳикоядек туюлаётган бўлиши мумкин.

Бир куни бир донишманд денгиз бўйига бориб, қирғоққа урилаётган тўлқинларга қараб тўсатдан ўзининг узоқ умри давомида билиб, ўрганган нарсалари ана шу денгиздаги тўлқинларнинг бир томчисидек ҳам эмаслигини англаган экан.

Мен ўзимнинг 30 йиллик сиёсий фаолиятим давомида ўрганган илмларим ҳам худди шундек, денгиздаги бир томчи даражасида бўлмаса керак.

Мени кўпинча ташвишга соладиган ва энг кўп ўйлантирадиган нарса халқимизни кўпчилик қисмининг сиёсат билан умуман қизиқмасликларидир.
Айни пайтда уларнинг мутлоқ кўпчилиги ўзларининг кундалик ҳаётларидан ( асосли равишда) узоқ йиллардан бери шикоят қилиб келишади.
Шу ерда бир мисол: Президент Мирзиёев очган Виртуал шикоятхонага ярим йилда 1 миллиондан ошиқ шикоят тушибди. Бўлар фақат шикоят ёза олганларнинг кичик бир қисми, яьни бу океанда сузиб юргучи музтоғининг чўққиси холос.

Агар Ўзбёкистоннинг барча фуқаролари ўзларининг кундалик ҳаётларида юз берадиган ноҳақликлар ҳақида, масалан, милиса, солиқчи, ҳоким ва бошқа амалдорларнинг қўполлик, зўравонлик ва таьмагирликлари ва бошқа шу каби муаммолар устидан шикоят қила олганларида, бу шикоятлардан ясалган тоғ Тошкентдаги Президент саройини кўмиб юборар эди.

Аммо Ўзбёкистоннинг соддагина халқи ўз ҳаётларининг оғирчиликларига нафақат амалдорларнинг фаросатсизлиги, юлғичлиги ва порахўрлиги балки ана шу амалдорларни бошқариш сиёсати ҳам айбдор эканлигини тушунишмайди.
Яьни, барча масалалар оддий ва кундалик муаммолар эмас балки жиддий сиёсий масалалардир. Афсуски кўпчилик масаланинг айнан ана шундай чигаллигини билишмайди, бу чигалликларни бошидан ўтказганлар эса барча муаммоларни фақат сиёсий йўллар билангина ечиш мумкинлигини тушунишмайди.

Мен бу ҳақда бир мақола ёзган эдим, қизиқувчилар уни мана бу ердан топиб ўқиб кўришлари мумкин: https://forumuzbekistan.forum2x2.ru/t430-topic#1004

Айнан ана шу масалалар сабаб мен ушбу мақолани ёзишга жазм қилдим. Умид қиламанки, бу мақолани ўқиб чиққанлар уни бошқалар билан баҳам кўришади ва энг асосийси, улар ўзларининг кундалик ҳаётларига сиёсий кўз билан қарай бошлайдилар. Бу эса келажакда Ўзбёкистонда сиёсий ривожланган, адолат ва ҳақиқат устивор бўлган давлат яратилишига катта ва жиддий бир қадам бўлади.


Кеча Абдулла аканинг Фейсбуки орқали Шукур Жабборнинг саҳифасини кўриб қолдим. У саҳифадаги қадимий Афинада ривожланган сиёсат ҳақидаги бир жумла менга жуда ёкди. Унда Сукротнинг шогирдларидан бири бўлмиш Афлотун ўзининг дарсхонасига "Саноқни/арифметикани билмаганлар кирмасин" деб ёзиб қўйган экан. Бу эълонни ёзишга мажбур қилган нарса унинг фалсафа бўйича дарсларига келадиганларнинг айримларини " Осмонда юлдузлар нечта?"¬ “Нима учун қўйнинг оёғи тўртта?”, “Товуқ нега учмайди?”, “Нега осмоннинг устуни йўқ?” каби бачкана саволлар билан донишманднинг мантиқий мушоҳадага чорлайдиган нутқига ҳалақит берганлари сабаб бўлган.
Афлотун ўз тажрибасидан шуни билганки, 25х25 неча бўлишини кўп ўйламасдан дархол жавоб бера олган одамгина фалсафадек қийин фанни, ундаги турли туман масалаларни тушуна олиши мумкин. (https://www.facebook.com/shukur.jabbor/posts/1352848534833975 ).

Шу сабаб мен Афлотуннинг бу ажойиб фикридан андоза олиб ушбу мақолани тепасига "Сиёсатни тушунмаганлар ва ҳатто уни тушунишни ҳам истамаганлар овора бўлиб, ушбу мақолани ўқиб, бошларини қотириб ўтирмасинлар " деб ёзиб қўйдим.

Чунки бир масала ҳақида ошкора фикр юритар экансиз сиз уни шу масалага қизиқкан одамлар билан баҳам кўришни истайсиз. Майли, сўҳбатдошингиз сизга ҳамфикр эмас оппонент ( яьни сизнинг фикрингизга қарши) бўла колсин, аммо у сиз айтаетган фикрни тушуна билиши ва кейин ўзининг аргументларини тўғри ифода эта оладиган одам бўлиши лозим.
Акс холда сизларнинг сўҳбатларингиз қовушмайди.

Энди гапнинг индаллосига ўтадиган бўлсак, мен бир мухолифат вақили, сиёсат майдонида 30 йил фаолият юргизган инсон сифатида бу масала бўйича ўз хулосаларимни битмоқдаман.
Менинг сиёсий фаолиятим чет эллардаги демократик ва халқпарвар давлатларнинг мухолифатчиларининг ҳаёти каби тинчгина ўтгани йўқ.
Бу 30 йиллик даврнинг бошланғич 7 йили зулмкор тузумнинг муттасил таьқиб ва тайзиқлари, қамоқлари, муттаҳам милисалар ва МХХ ходимларининг доимий кузатувлари ва зўравонликлари остида ўтди.

Сиёсий фаолиятимнинг қолган каттагина қисмини мен узоқ сафарларда ўтказдим, улкан ва бепоен сиёсат майдонларини Шарқидан Ғарбигача, Жанубидан Шимолигача кезиб, кўплаб давлатлардаги сиёсатни, у ерларда яшаётган халқларнинг ҳаётини ўргандим.

Қўйида ёзаетганларим ана ўша кўрган кечирганларимдан чиқарилган хулосалардир.

Хўш, сиёсат бу нима ўзи?

Сиёсат бу барча билимлар ичида Энг қийин, Энг қизиқарли, Энг кенг тарқалган ва инсонлар ҳаётига Энг кўп таьсир ўтказган ва ўтказаётган масала десам муболаға бўлмайди.
Энди келинг, биргалашиб сиёсатни ана шу тўртта ўлчов орқали осонроқ тушуниб олишга ҳаракат қилайлик.
Демак, кўриладиган саволлар қуйидагилар:

• Сиёсат бу энг қийин соҳа
• Сиёсат бу энг қизиқарли соҳа
• Сиёсат бу энг кенг қамровли соҳа
• Сиёсат бу энг таьсирли соҳа



1. Сиёсат энг қийин соҳа.
Барча билимлар, соҳалар ва инсоният англаб етган нарсалар ичида сиёсат энг қийини дейишимга сабаб, у ўз ичига инсоният билган ва англаб етган барча соҳаларни қамраб олади.
Бирор соҳада қандайдир чигал масала пайдо бўлса ва олимлар ўша масала атрофида ечим топа олмай тўхтаб қолсалар улар масалани сиёсий йўл билан ечишга мажбур бўладилар.

Хўш, Сиёсат қандай қилиб бир фандаги, масалан медицина соҳасидаги бир оғир касалликка даво излаш ёки механика соҳасида вакуумда ишлайдиган махсус бир мотор яратиш каби чигал масалаларни ечишга ёрдам бериши мумкин?

Гап шундаки, бирор соҳадаги бирор чигал муаммони ечишни иложи бўлмаса уни ечиш учун бошқа соҳалардан ва ҳатто бошқа давлатлардан турли олимларни масалани ечишга жалб қилиш мумкин. Худди ана шу ерда сиз Сиёсат деган картангизни ишлатишингизга тўғри келади.
Яьни Сиёсат бу ерда восита ролини бажаради, сиз Сиёсат воситаси билан масалани кўпчиликнинг кенг муҳокамасига ташлашга муваффақ бўласиз. Кўпдан эса қуён қочиб қутулмас!

Эътибор берган бўлсангиз, бу ерда бир соҳада ўта қийин бўлган масалани Сиёсат ўз гарданига олмоқда ва унга ечим топишда мўҳим воситачилик ролини бажармоқда.
Ҳамма гап ана шунда, яьни Сиёсатни конкрет бир масалани ўрни-жойи, вақти-соати ва уни нақадар пишиб етилганига қараб ишлата билиш унинг энг қийин томонидир!

Кичик бир мисол.
Фараз қилингки икки қўшни бир бири билан қандайдир бир муаммо сабаб жиққа мушт бўлиб, уришиб ётишибди. Сиз уларни тинчитишга уриниб балога қоласиз, улар сизни ҳам сўкиб "Сан бурнингни тиқма баччағар!" деб урушни давом эттиришади.
Шунда сиз масалани сиёсий йўл билан ечаман деб улардан биттасини акасини судраб келасиз. Аммо у бефаросат ака урушаётганларни ажратиш ўрнига укасини тарафини олиб, у ҳам укасини қўшнисини савалашга тушиб кетади. Яъни сиз бу ерда сиёсий хатога йўл қўйган бўласиз, бир масалани ечаман деб қайтага уни бадтар чигаллаштириб юборасиз.

Икки қўшнининг урушику ҳали холва, икки қишлоқ ёки икки миллат бир бири билан урушса кўрасиз тўполонни!
Агар ана шу ерда Сиёсат, ўшанда ҳам тўғри Сиёсатсиз, бундай муаммони ҳал қилиб бўлмайди. Сиёсатни тўғри ишлатган тақдирдагина ҳар қандай ур- йиқит, ўзаро можароларни тўхтатиб, қандайдир бир ижобий натижаларга эришса бўлади.

Кўриб турганингиздек, Сиёсатни ҳар ерда, ҳар доим ҳам осонгина ишлатиб бўлмайди. Ана шунинг учун ҳам мен уни энг қийин масала дедим.
Аммо бу дегани бирор ўта қийин сиёсий масаланинг осонлаштиришни иложи йўқ дегани эмас. Ҳар соҳадаги каби Сиёсатчи ҳам олий даражада тажрибали, ўз ишининг устаси бўлса, унинг қўлига тушган муаммоларни ечиш ҳам шу қадар осонлашаверади.
Масалан, ўз жонига қасд қилиб, ўзини баланд, бир неча ўн қаватли уйнинг деразасидан пастга ташлайман деб турган бечора билан гарлашиш, уни бу ёмон ниятидан қайтариш учун ривожланган давлатларда махсус ўқитилган одамлар бор.

Бошқа бир мисол, бир давлатнинг улкан қўшини ўзга давлатга бостириб кириб, унинг энг катта шаҳрини қамал қилади. Бундай қамаллар тарихда жуда кўп бўлган, инсоният пайдо бўлибдики, бу дунё бир кун бўлсин тинчгина, урушсиз яшагани йўқ.
Ана шундай қамалларнинг айримлари урушсиз, қон тўкишларсиз ҳал қилинган. Ўртадаги тинчлик масаласи ақлли шаҳар ҳокимияти томонидан душман билан ўзаро сулҳ тузиш орқали ҳал қилинган.

Айримларга таслим бўлиш ёқмаганлиги аниқ аммо шаҳар бойлигидан бир қисмини уруш ва қон тўкишларсиз душманга топшириш ва бунинг эвазига шаҳар ахолисини ҳаётини сақлаб қолиш ва тинчликка эришиш аслини олганда таслим бўлган шаҳарни ютуғи бўлган. Албатта ҳамиша ҳам эмас.
Душманнинг лашкарбошиси номардлик қилиб Тинчлик Сулҳини бузгани ва таслим бўлган шаҳарни барибир талагани ҳақида ҳам мисоллар тўлиб тошиб ётибди.
Аммо ҳозир гап номардлар ҳақида эмас балки икки мард раҳбарнинг Сиёсат ёрдамида ўзаро келишиб, қон тўкмасликка эришиши ҳақида.

Мен бу ҳақда яна юзлаб мисоллар келтиришим мумкин аммо ўйлайманки ўкувчи гапнинг моҳиятини шу келтирилган мисолларданоқ тушуниб етди. Агар бу мавзуда саволлар бўлса марҳамат!

2. Сиёсат энг қизиқарли соҳа.
Энди иккинчи ўлчовга утсак. Нима учун мен Сиёсатни энг қизиқарли соҳа дедим?
Уни энг қизиқарли дейишимнинг сабаби шундаки, сиз сиёсат ёрдамида йўқни бор қилишингиз, борни эса йўқ қилишингиз мумкин.
Масалан, сиёсат ёрдамида йилнинг 12 ойи давомида жазирама иссиқ ҳукмрон бўлган чўлу биёбонларни ёки йил бўйи қор босиб ётадиган шимолдаги ерларни боғу бўстонга айлантириш мумкин.
Ва аксинча, сиёсат ёрдамида гуллаб яшнаб ётган ерларни чўлу биёбонга айлантириш ҳам мумкин. Ҳамма гап сизнинг сиёсатни Макон ва Замонда қандай қўлланишида.

Давоми бор

Ҳазратқул Худойберди
2017.08.11


Comments: 7

Social bookmarking

Social bookmarking reddit      

Bookmark and share the address of Форум_Ўзбекистон on your social bookmarking website

March 2024
MonTueWedThuFriSatSun
    123
45678910
11121314151617
18192021222324
25262728293031

Calendar Calendar

Affiliates
free forum

Most active topic starters
Admin
Мухолифат ва ҳукуматнинг уч тоифаси ва уларнинг сиёсий билимлари ҳақида.  Vote_lcapМухолифат ва ҳукуматнинг уч тоифаси ва уларнинг сиёсий билимлари ҳақида.  Voting_barМухолифат ва ҳукуматнинг уч тоифаси ва уларнинг сиёсий билимлари ҳақида.  Vote_rcap 
Rustam
Мухолифат ва ҳукуматнинг уч тоифаси ва уларнинг сиёсий билимлари ҳақида.  Vote_lcapМухолифат ва ҳукуматнинг уч тоифаси ва уларнинг сиёсий билимлари ҳақида.  Voting_barМухолифат ва ҳукуматнинг уч тоифаси ва уларнинг сиёсий билимлари ҳақида.  Vote_rcap 
XxTop7
Мухолифат ва ҳукуматнинг уч тоифаси ва уларнинг сиёсий билимлари ҳақида.  Vote_lcapМухолифат ва ҳукуматнинг уч тоифаси ва уларнинг сиёсий билимлари ҳақида.  Voting_barМухолифат ва ҳукуматнинг уч тоифаси ва уларнинг сиёсий билимлари ҳақида.  Vote_rcap 
Ruslan
Мухолифат ва ҳукуматнинг уч тоифаси ва уларнинг сиёсий билимлари ҳақида.  Vote_lcapМухолифат ва ҳукуматнинг уч тоифаси ва уларнинг сиёсий билимлари ҳақида.  Voting_barМухолифат ва ҳукуматнинг уч тоифаси ва уларнинг сиёсий билимлари ҳақида.  Vote_rcap 
Tfasss
Мухолифат ва ҳукуматнинг уч тоифаси ва уларнинг сиёсий билимлари ҳақида.  Vote_lcapМухолифат ва ҳукуматнинг уч тоифаси ва уларнинг сиёсий билимлари ҳақида.  Voting_barМухолифат ва ҳукуматнинг уч тоифаси ва уларнинг сиёсий билимлари ҳақида.  Vote_rcap 
Султанов
Мухолифат ва ҳукуматнинг уч тоифаси ва уларнинг сиёсий билимлари ҳақида.  Vote_lcapМухолифат ва ҳукуматнинг уч тоифаси ва уларнинг сиёсий билимлари ҳақида.  Voting_barМухолифат ва ҳукуматнинг уч тоифаси ва уларнинг сиёсий билимлари ҳақида.  Vote_rcap 
Martines
Мухолифат ва ҳукуматнинг уч тоифаси ва уларнинг сиёсий билимлари ҳақида.  Vote_lcapМухолифат ва ҳукуматнинг уч тоифаси ва уларнинг сиёсий билимлари ҳақида.  Voting_barМухолифат ва ҳукуматнинг уч тоифаси ва уларнинг сиёсий билимлари ҳақида.  Vote_rcap 
Toshga
Мухолифат ва ҳукуматнинг уч тоифаси ва уларнинг сиёсий билимлари ҳақида.  Vote_lcapМухолифат ва ҳукуматнинг уч тоифаси ва уларнинг сиёсий билимлари ҳақида.  Voting_barМухолифат ва ҳукуматнинг уч тоифаси ва уларнинг сиёсий билимлари ҳақида.  Vote_rcap 
Lu4ik
Мухолифат ва ҳукуматнинг уч тоифаси ва уларнинг сиёсий билимлари ҳақида.  Vote_lcapМухолифат ва ҳукуматнинг уч тоифаси ва уларнинг сиёсий билимлари ҳақида.  Voting_barМухолифат ва ҳукуматнинг уч тоифаси ва уларнинг сиёсий билимлари ҳақида.  Vote_rcap 
Karim
Мухолифат ва ҳукуматнинг уч тоифаси ва уларнинг сиёсий билимлари ҳақида.  Vote_lcapМухолифат ва ҳукуматнинг уч тоифаси ва уларнинг сиёсий билимлари ҳақида.  Voting_barМухолифат ва ҳукуматнинг уч тоифаси ва уларнинг сиёсий билимлари ҳақида.  Vote_rcap 

Statistics
We have 82 registered users
The newest registered user is Selestevitta

Our users have posted a total of 1362 messages in 484 subjects